از اول تا هفتم آبان‌ماه به نام هفته ملی اطلاع‌رسانی هپاتیت تعیین شده است. هپاتیت به یک نوع التهاب کبد اشاره دارد.
این بیماری معمولا نتیجه یک عفونت ویروسی است، اما علل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد.
هپاتیت به راحتی قابل انتقال است، به همین دلیل دانستن اینکه با این بیماری باید چه طور برخورد کرد، اهمیت ویژه‌ای دارد.
تا همین ۳۰ سال قبل، هیچ واکسنی برای ویروس هپاتیت وجود نداشت و بسیاری از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شدند، زندگی تاریکی را در برابر خود می‌دیدند. حالا اما شرایط تغییر کرده و برای هپاتیت بی واکسن کشف شده است.
هپاتیت چیست؟
هپاتیت به معنی ایجاد التهاب و تورم در کبد است و به علل مختلف از قبیل مصرف برخی از داروها، الکل، ابتلا به عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها و یا بر اثر اختلالات سیستم ایمنی و… ایجاد می‌شود.
هپاتیت به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود.
هپاتیت حاد به مواردی اطلاق می‌شود که کمتر از ۶ ماه ادامه یافته و بیماری کبد گاهی به طور کامل بهبود پیدا می‌کند و کار کبد به حد طبیعی باز می‌گردد یا آنکه حمله حاد ظرف مدت کوتاهی منجر به از بین رفتن بافت کبد و مرگ می‌شود.
هپاتیت مزمن به مواردی اطلاق می‌شود که تغییرات التهابی بیشتر از ۶ ماه در کبد ادامه داشته باشد.
همانطور که اشاره شد، یکی از علل مهم ایجاد هپاتیت، ابتلا به ویروس‌هاست. هپاتیت ویروسی عمدتاً توسط ویروس‌های مختلف هپاتیت شامل نوع A، B، C، D و E ایجاد می‌شود.
انواع عفونت‌های ویروسی هپاتیت
هر نوع از هپاتیت توسط یک نوع ویروس متفاوت ایجاد می‌شود. انواع مهم این بیماری عبارتند از:
هپاتیت A: بیماری واگیرداری است که اغلب از طریق آب و غذای آلوده و یا لوازم آلوده بیمار قابل انتقال است.
ویروس به مدت یک تا دو هفته پیش از آغاز بیماری و تا دو هفته پس از آن از طریق مدفوع دفع می‌شود که در این دوره خطر انتقال به دیگران وجود دارد.
هپاتیت A به‌ندرت از طریق خون و فرآورده‌های خونی منتقل می‌شود.
هپاتیت B: انسان تنها میزبان طبیعی این ویروس است. بیماری هپاتیت B انتشار جهانی دارد، به طوری که در حال حاضر بیشترین تعداد مبتلایان به هپاتیت ویروسی در جهان، به این نوع از هپاتیت مبتلا هستند.
برآورد می‌شود حدود ۳۰۰ میلیون نفر حامل یا ناقل مزمن این عفونت‌اند که علائم بیماری کبدی را هم ندارند.
از خصوصیات این ویروس دوره نهفتگی طولانی بین ۶ هفته تا ۶ ماه است. ویروس در خون و مایعات بدن (ادرار، بزاق، ترشحات واژن و اسپرم) وجود دارد.
هپاتیت C: هپاتیت مزمن C از علل مهم بیماری‌های کبدی مزمن با ایجاد مرگ و میر فزاینده در تمام دنیاست.
حدود ۱۷۰ میلیون فرد مبتلا به هپاتیت مزمن C در جهان وجود دارد که این افراد در معرض ایجاد تظاهرات کبدی و خارج کبدی قرار دارند.
عفونت هپاتیت C ممکن است منجر به ایجاد سیروز، خونریزی گوارشی، نارسایی و بدخیمی (سرطان) کبد شود. امروز هپاتیت C تبدیل به یک معضل بین‌المللی شده است و شایع‌ترین علت هپاتیت‌های ویروسی در بیماران دیالیزی است.
هنوز واکسن خاصی برای این نوع از هپاتیت تولید نشده است؛ بنابراین رعایت احتیاط در این مورد، نقش حساس و ویژه‌ای دارد.
هپاتیت D: معمولاً به روش تزریقی منتقل می‌شود و در گیرندگان خون و یا محصولات و فرآورده‌های خونی و همچنین در افرادی که دیالیز می‌شوند، بیشتر دیده می‌شود.
بیماری ناشی از این ویروس، معمولاً به صورت یک هپاتیت ملایم ظاهر می‌شود.
هپاتیت E: در شرایط بهداشتی نامطلوب شایع است و غالبا در سنین پایین اتفاق می‌افتد. این بیماری از راه انتقال مدفوعی – دهانی سرایت می‌کند.
نشانه‌های هپاتیت
تب، مشاهده رنگ زرد در پوست، دل درد، تغییر رنگ سفیدی چشم به زرد، گلو درد و عوارضی شبیه به سرماخوردگی، تهوع، مفصل درد، بدن درد و پا درد از جمله علایم هپاتیت محسوب می‌شوند.
زندگی با فرد مبتلا به هپاتیت
در ابتدای زندگی مشترک از زوج‌ها آزمایش هپاتیت گرفته می‌شود؛ اما این طور نیست که نتوان با فرد مبتلا زندگی کرد. با این حال، موقع زندگی با افراد مبتلا به ویروس هپاتیت باید یک سری نکات را رعایت کرد.
- اول از همه باید واکسن هپاتیت بی را تزریق کرد. این کار بسیار مهم است و می‌تواند نجات دهنده جان افراد باشد.
- هپاتیت بی از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود، بنابراین باید به شدت مراقب باشید. البته اگر با فرد بیمار تماس فیزیکی ساده داشتید، نگران نشوید چون از این طریق بیمار نمی‌شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره هپاتیت B می‌توانید آیا هپاتیت ب درمان قطعی دارد؟ را بخوانید.
- هپاتیت‌های B ،A و C از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا می‌کنند؛ بنابراین موقع رابطه جنسی، حتما از اول تا آخر از کاندوم استفاده کنید. البته استفاده از کاندوم در مورد ویروس هپاتیت آ زیاد موثر نیست.
- در صورت ابتلا به هپاتیت آ برای دیگران غذا درست نکنید.
- در صورت ابتلا به هپاتیت آ بعد از دستشویی دست خود را به مدت ۲۰ ثانیه بشویید و بعد با دستمال دورانداختنی خشک کنید.
- هپاتیت سی از طریق بوسه، بغل کردن، گرفتن دست، عطسه و سرفه یا غذا منتقل نمی‌شود و راه انتقال آن از طریق خون است؛ یعنی خون فرد آلوده باید با خون فرد سالم تماس داشته باشد. هپاتیت سی درمان‌پذیر است.
- اگر همسرتان هپاتیت سی دارد، نباید گیره مو، تیغ یا مسواک مشترک داشته باشید و موقع رسیدگی به زخم‌های او باید دستکش دست کنید.
- هپاتیت D همیشه با هپاتیت B اتفاق می‌افتد و به همین دلیل، باید بیشتر مراقب هپاتیت بی باشید.
- هپاتیت E اغلب از راه مدفوع-دهان منتقل می‌شود بنابراین رعایت بهداشت فردی در این مورد بسیار مهم است. در کشورهای توسعه نیافته، انتقال این بیماری اغلب از طریق آب آلوده و در کشورهای توسعه یافته از طریق گوشت نپخته است.